م ]1284[ - در وقتى که در «مسجد الحرام» یا «مسجد النّبى» نماز جماعت منعقد شد، مؤمنین نباید از آنجا خارج شوند و باید از جماعت تخلّف نکنند و با سایر مسلمین به جماعت نماز بخوانند.

م ]1285[ - سجده نمودن بر تمام اقسام سنگها چه مرمر باشد یا سنگهاى سیاه معدنى یا سنگ گچ و آهک، چه قبل از پخته شدن یا بعد از آن، جایز است. و سنگهایى که در «مسجد الحرام» از این قبیل است سجده بر آنها اشکال ندارد و همین طور در «مسجد رسول اللَّه‏(ص)).

م ]1286[ - در «مکّه» و «مدینه» در مسافرخانه و هتل اگر مستلزم مفسده‏اى باشد نباید نماز را به جماعت بخوانند و مى‏توانند در جماعت سایر مسلمین در مساجد شرکت کنند و نماز را به جماعت بخوانند.

م ]1287[ - تخییر بین قصر و اتمام در مکّه و مدینه اختصاص به مسجد الحرام و مسجد النّبى ندارد و در تمام مکّه و مدینه جارى است و مى‏تواند در تمام دو شهر مکّه و مدینه نمازش را تمام یا شکسته بخواند.

م ]1288[ - در تقصیرهایى که در عمره تمتّع کرده است احتیاط واجب آن است که گوسفند یا غیر آن را در مکّه سر ببرد، و اگر در حج، تقصیر کرد در منى سر ببرد، و اگر ترک کرد آن را و برگشت به محلّ خود، در محلّ خود بکشد و صدقه بدهد.

م ]1289[ - کسى که در میقات یا محاذى آن یا جاى دیگرى که تکلیف اقتضا مى‏کرد محرم شد نمى‏تواند احرام خود را به هم بزند و مُحل شود براى رفتن به مدینه منوّره یا براى مقصد دیگرى، و اگر لباس احرام را هم بکند و قصد بیرون آمدن از احرام را بکند احرامش به هم نمى‏خورد، و آنچه به واسطه احرام بر او حرام شده حلال نمى‏شود، و اگر کارى که موجب کفّاره است بجا آورد باید کفّاره بدهد.

م ]1290[ - اگر به واسطه عذرى مثل مرض نتواند لباس دوخته خود را بکند و لباس احرام بپوشد باید در میقات یا محاذات آن نیّت عمره و یا حج کند و لبّیک بگوید، و کافى است، و هر وقت عذرش برطرف شد جامه دوخته را بکند، و اگر لباس احرام نپوشیده، بپوشد، و لازم نیست به میقات برگردد، ولى براى پوشیدن لباس دوخته باید یک گوسفند قربانى کند.

م ]1291[ - کسى که از روى ندانستن مسأله یا نسیان حکم یا موضوع یا غفلت، بعضى از محرّمات احرام را ارتکاب نمود کفّاره ندارد مگر صید که در هر صورت کفّاره دارد، پس در غیر صید ارتکاب از روى عمد و علم موجب کفّاره است.

م ]1292[ - عمره تمتّع و حج تمتّع باید در یک سال واقع شوند، پس اگر در یک سال عمره تمتّع بجا آورد و در سال دیگر حج تمتّع صحیح نمى‏باشد.

م ]1293[ - کسى که وظیفه‏اش حج تمتّع است باید در حالى که مى‏خواهد احرام عمره ببندد نیّت آن داشته باشد که عمره تمتّع کند و بعد از آن حج تمتّع اگرچه به نیّت ارتکازى اجمالى، پس اگر نیّت عمره مفرده بکند و بعد بخواهد آن را عمره تمتّع قرار دهد احتیاط در ترک آن است، اگرچه صحّت آن بعید نیست به شرط اینکه در ماه‏هاى حج باشد.

م ]1294[ - اگر بعد از مشغول شدن به حج تمتّع شک کند که عمره تمتّع را بجا آورده یا نه یا شک کند که صحیح بجا آورده یا نه اعتنا نکند و عملش صحیح است.

م ]1295[ - در هر یک از اعمال عمره و حج اگر در عملى شک کند بعد از آنکه وارد عمل بعد شده، چه شک کند که آورده یا نه، یا شک کند که صحیح آورده یا فاسد، به شک اعتنا نکند.

م ]1296[ - باید عمره تمتّع و حج تمتّع هر دو در ماه‏هاى حج واقع شود، و ماه‏هاى حج; شوّال و ذى‏القعده و ذى‏الحجّه است. پس اگر کسى در شوّال یا ذى‏القعده عمره تمتّع بجا آورد و در موقع حج، حج تمتّع بجا آورد صحیح است، و اگر قبل از شوّال بخواهد عمره تمتّع بجا آورد صحیح نیست اگرچه بعض اعمال عمره قبل از شوّال واقع شود و بقیه در شوّال یا سایر ماه‏هاى حج.

م ]1297[ - کسى که به احرام عمره تمتّع وارد مکّه شد در صورتى که حج او فوت شده قصد عمره مفرده کند، و به همان احرامى که بسته، عمره مفرده بجا آورد و از احرام خارج شود، و اگر حج بر او مستقر بوده یا سال دیگر شرایط استطاعت را دارا باشد باید به حج برود.

م ]1298[ - شرایطى که براى هدى است که در حج تمتّع باید ذبح کند هیچ یک در حیوانى که براى کفّاره تقصیر باید قربانى کند معتبر نیست پس مى‏تواند گوسفند خصى و معیوب را براى کفّاره قربانى کند.

م ]1299[ - غیر از هدى تمتّع از هدى‏هایى که براى کفّاره یا چیز دیگر بر انسان واجب مى‏شود نمى‏تواند شخص کفّاره دهنده از گوشت آنها بخورد، و امّا از قربانى استحبابى، جایز است بخورد.

م ]1300[ - مصرف کفّارات، فقرا و مساکین هستند.

م ]1301[ - اگر در حرم چیزى پیدا کرد احتیاط واجب آن است که بر ندارد.

م ]1302[ - اگر «لُقَطه» حرم را برداشت در صورتى که امید به پیدا کردن صاحبش داشته باشد باید جستجو کند و الّا احتیاط واجب آن است که از طرف صاحبش آن را صدقه دهد، چه کمتر از یک درهم باشد یا بیشتر.

م ]1303[ - اگر لقطه را که در حرم برداشت یک درهم یا بیشتر ارزش داشت، چنانچه امید به پیدا کردن صاحبش دارد باید یک سال تعریف کند و از صاحبش جستجو کند، پس اگر او را بعد از یک سال نیافت، آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد، لکن اگر صاحبش پیدا شد و راضى به صدقه نشد باید عوضش را به او بدهد. و جایز نیست آن را تملّک کند، و اگر تملّک کند مالک نبوده و ضامن هم مى‏شود.

م ]1304[ - کسى که بعد از محرم شدن نتوانسته باشد وظیفه‏اى انجام دهد که مُحل شود اگر مصدود یا محصور است باید به وظیفه آنها که در آخر مناسک ذکر خواهد شد عمل نماید، و اگر مصدود یا محصور نیست در بعض موارد با انجام عمره مفرده مى‏تواند محل شود.

م ]1305[ - در مسجد النّبى‏(ص) اگر مخالف تقیّه نباشد بر روى سنگ فرش مسجد یا حصیر سجده شود.