مسأله 2963 ـ مرده مسلمان را نمى‏توان تشریح نمود و اگر تشریح کنند حرام است، و براى قطع سر و قطع سایر اعضاى او دیه است؛ ولى تشریح کافر حربى جایز است و دیه ندارد.

مسأله 2964 ـ اگر ممکن باشد تشریح کافر حربى، جایز نیست تشریح مسلمان، براى یاد گرفتن مطالب طبّى اگرچه متوقّف باشد حفظ جان مسلمانى یا عدّه‏اى از مسلمانان بر تشریح، و اگر با امکان تشریح کافر حربى، مسلمانى را تشریح کنند معصیت کارند، و بر آنها دیه است.

مسأله 2965 ـ اگر توقّف داشته باشد حفظ جان مسلمانى یا عدّه‏اى از مسلمانان بر تشریح، و امکان نداشته باشد تشریح کافر حربى، جایز است تشریح مسلمان، و امّا براى یاد گرفتن، اگر شخص در زمان حیات خود و ورثه بعد از ممات اجازه دهند مانند امروزه که احتیاج شدید به یادگیرى است و مرده کافر حربى کمیاب است، اشکال ندارد و دیه لازم نیست.

مسأله 2966 ـ اگر حفظ جان مسلمانى موقوف باشد بر پیوند عضوى از اعضاى میّت مسلمانى، جایز است قطع آن عضو و پیوند آن و بعید نیست دیه داشته باشد و آیا دیه بر قطع کننده است یا بر مریض، محلّ اشکال است، لکن مى‏تواند طبیب با مریض قرار دهد که او دیه را بدهد و اگر حفظ عضوى از مسلمان موقوف باشد بر قطع عضو میّت، در این صورت بعید نیست جایز نباشد و اگر قطع کند دیه دارد، لکن اگر میّت در حال زندگى اجازه داد ظاهرا دیه ندارد، لکن جواز شرعى آن، محلّ اشکال است و اگر خود اجازه نداد، اولیاى او بعد از مرگش نمى‏توانند اجازه بدهند و دیه از قطع کننده ساقط نمى‏شود و معصیت کار است.

مسأله 2967 ـ قطع عضو میّت کافر حربى براى پیوند، حرام نیست و دیه ندارد، لکن اگر پیوند کرد، اشکال واقع مى‏شود درنجاست آن و میته بودن آن براى نماز، اگر میته انسان در نماز اشکال داشته باشد، بنابر این اشکال در میته مسلمان نیز هست و اشکال نجاست اگر قبل از غسل قطع نمایند نیز هست، لکن مى‏توان گفت که اگر عضو میّت پس از پیوند، عرفاً جزء شخص زنده شد اشکال ندارد.

مسأله 2968 ـ اگر در شرائطى که قطع عضو را بعد از مردن جایز دانستیم، بعید نیست که در حال حیات، فروش آن جایز باشد و انسان بتواند اعضاى خودش را بفروشد براى پیوند، در مواردى که قطع جایز است، بلکه فروش تمام جسم براى تشریح بعد از مردن در موردى که جایز است، اشکال ندارد.