احکام نماز
نماز مهمترین اعمال دینى است که اگر قبول درگاه خداوند عالم شود، عبادتهاى دیگر هم قبول مىشود و اگر پذیرفته نشود اعمال دیگر هم قبول نمىشود. و همان طور که اگر انسان شبانه روزى پنج نوبت در نهر آبىشستشو کند، چرک در بدنش نمىماند نمازهاى پنجگانه هم انسان را از گناهان پاک مىکند. و سزاوار است که انسان نماز را در اوّل وقت بخواند و کسى که نماز را پست و سبک شمارد، مانند کسى است که نماز نمىخواند، پیغمبر اکرم(ص) فرمود: «کسى که به نماز اهمّیت ندهد و آن را سبک شمارد، سزاوار عذاب آخرت است.» روزى حضرت در مسجد تشریف داشتند مردى وارد و مشغول نماز شد و رکوع و سجودش را کاملاً به جا نیاورد، حضرت فرمودند: «اگر این مرد در حالى که نمازش این طور است از دنیا برود، به دین من از دنیا نرفته است». پس انسان باید مواظب باشد که به عجله و شتابزدگى نماز نخواند و در حال نماز به یاد خدا و با خضوع و خشوع و وقار باشد و متوجّه باشد که با چه کسى سخن مىگوید و خود را در مقابل عظمت و بزرگى خداوند عالم بسیار پست و ناچیز ببیند و اگر انسان در موقع نماز کاملاً به این مطلب توجّه کند، از خود بى خبر مىشود، چنانچه در حال نماز تیر را از پاى مبارک امیرالمؤمنین(ع) بیرون کشیدند و آن حضرت متوجّه نشدند. و نیز باید نمازگزار توبه و استغفار نماید و گناهانى که مانع قبول شدن نماز است، مانند حسد، کبر، غیبت، خوردن حرام، آشامیدن مسکرات و ندادن خمس و زکات بلکه هر معصیتى را ترک کند. و همچنین سزاوار است کارهایى که ثواب نماز را کم مىکند بجا نیاورد، مثلاً در حال خواب آلودگى و خوددارى از بول به نماز نایستد و در موقع نماز به آسمان نگاه نکند و نیز کارهایى که ثواب نماز را زیاد مىکند بجا آورد، مثلاً انگشترى عقیق به دست کند و لباس پاکیزه بپوشد و شانه و مسواک کند و خود را خوشبو نماید.
نمازهاى واجب
نمازهاى واجب شش تا است: اوّل: نماز یومیّه و آنچه که ملحق به آن است مثل نماز جمعه، نماز احتیاط و نماز قضا. دوم: نماز آیات. سوم: نماز میّت. چهارم: نماز طواف واجب. پنجم: نماز قضاى پدر که بر پسر بزرگتر واجب است. ششم: نمازى که بواسطه اجیر شدن و نذر و قسم و عهد واجب مىشود.
نمازهاى واجب یومیّه
نمازهاى واجب یومیّه پنج تا است: ظهر و عصر هر کدام چهار رکعت، مغرب سه رکعت، عشا چهار رکعت، صبح دو رکعت.
مسأله 722 - در سفر باید نمازهاى چهار رکعتى را با شرایطى که گفته مىشود دو رکعت خواند.
مسأله 723 - نمازگزار براى بجا آوردن نماز صحیح چند شرط را باید قبل از نماز رعایت کند: اوّل: طهارت، که مسائل آن گذشت. دوم: وقت هر نماز. سوم: قبله. چهارم: پوشش در حال نماز و شرایط آن. پنجم: مکان نمازگزار و مسائل آن. که تفصیل هر یک از شرایط و سایر مستحبّات بیان خواهد شد.
وقت نماز ظهر و عصر
مسأله 724 - وقت نماز ظهر و عصر از اوّل ظهر شرعى تا هنگام غروب خورشید است و بهترین راه براى پى بردن به وقت ظهر استفاده از شاخص مىباشد؛ بدین ترتیب که اگر چوب یا چیزى مانند آن را، راست در زمین هموار فرو برند صبح که خورشید بیرون مىآید، سایه آن به طرف مغرب مىافتد و هرچه آفتاب بالا مىآید این سایه کم مىشود و در شهرهاى ما در اوّل ظهر شرعىبه آخرین درجه کمى مىرسد و ظهر که گذشت، سایه آن به طرف مشرق برمىگردد و هرچه خورشید رو به مغرب مىرود، سایه زیادتر مىشود؛ بنابراین وقتى سایه به آخرین درجه کمى رسید و دو مرتبه رو به زیاد شدن گذاشت، معلوم مىشود ظهر شرعى شده است ولى در بعضى شهرها مثل مکّه مکرّمه که گاهى موقع ظهر سایه به کلّى از بین مىرود، بعد از آن که سایه دوباره پیدا شد، معلوم مىشود ظهر شده است.
مسأله 725 - نماز ظهر و عصر هر کدام وقت مخصوص و مشترکى دارند: وقت مخصوص نماز ظهر از اوّل ظهر است تا وقتى که از ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر بگذرد، و وقت مخصوص نماز عصر موقعى است که به اندازه خواندن نماز عصر، وقت به مغرب مانده باشد، که اگر کسى تا این موقع نماز ظهر را نخواند، نماز ظهر او قضا شده و باید نماز عصر را بخواند و مابین وقت مخصوص نماز ظهر و وقت مخصوص نماز عصر، وقت مشترک نماز ظهر و نماز عصر است و اگر کسى اشتباهاً نماز ظهر یا عصر را در وقت مخصوص دیگرى بخواند نمازش صحیح است.
مسأله 726 - اگر پیش از خواندن نماز ظهر، سهواً مشغول نماز عصر شود و در بین نماز بفهمد اشتباه کرده است، باید نیّت را به نماز ظهر برگرداند یعنى نیّت کند که آنچه تا حال خواندهام و آنچه را مشغولم و آنچه بعد مىخوانم همه نماز ظهر باشد و بعد از آن که نماز را تمام کرد، نماز عصر را بخواند. و فرقى ندارد که در وقت مختصّ ظهر باشد یا در وقت مشترک. و همچنین اگر بعد از نماز بفهمد که نماز ظهر را نخوانده، آنچه خوانده نماز ظهر قرار دهد و نماز عصر را بخواند.
مسأله 727 - در روز جمعه انسان مىتواند به جاى نماز ظهر دو رکعت نماز جمعه بخواند، ولى احتیاط مستحب آن است که اگر نماز جمعه خواند نماز ظهر را هم بخواند. و این احتیاط خیلى مطلوب است.
مسأله 728 - وقت نماز جمعه از اوّل ظهر است تا وقتى که سایه شاخص باندازه خودش شود، که اگر دو خطبه و نماز در این وقت واقع شود صحیح است.