احکام قسم خوردن 

 

مسأله 2753 ـ اگر قسم بخورد که کارى را انجام دهد یا ترک کند، مثلاً قسم بخورد که روزه بگیرد، یا دود استعمال نکند، چنانچه عمداً مخالفت کند، باید کفّاره بدهد، یعنى یک بنده آزاد کند، یا ده فقیر را سیر کند، یا آنان را بپوشاند و اگر اینها را نتواند باید سه روز پى در پى روزه بگیرد.

مسأله 2754 ـ قسم چند شرط دارد:

اوّل: کسى که قسم مى‏خورد باید بالغ و عاقل باشد و اگر مى‏خواهد راجع به مال خودش قسم بخورد باید در حال بالغ شدن سفیه نباشد و حاکم شرع او را از تصرّف در اموالش منع نکرده باشد و از روى قصد و اختیار قسم بخورد، پس قسم خوردن بچّه و دیوانه و مست و کسى که مجبورش کرده‏اند، درست نیست و همچنین است اگر در حال عصبانى بودن بدون قصد قسم بخورد.

دوم: کارى را که قسم مى‏خورد انجام دهد، باید حرام و مکروه نباشد و کارى را که قسم مى‏خورد ترک کند، باید واجب و مستحب نباشد و اگر قسم بخورد که کار مباحى را بجا آورد، باید ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد و نیز اگر قسم بخورد کار مباحى را ترک کند باید انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش نباشد.

سوم: به یکى از اسامى خداوند متعال که براى غیر ذات مقدّس او بکار نمى‏رود مانند «اللّه‏» و «خدا» قسم بخورد و نیز اگر به اسمى قسم بخورد که براى غیر خدا هم بکار برده مى‏شود ولى به قدرى براى خدا استفاده مى‏شود که هر وقت کسى آن اسم را بگوید، ذات مقدّس حق در نظر مى‏آید، مثل آن که به خالق و رازق قسم بخورد صحیح است. بلکه بنا بر احتیاط اگر به لفظى قسم بخورد که از آن بدون قرینه، خدا به نظر نمى‏آید ولى او قصد خدا را کند باید به آن قسم عمل نماید.

چهارم: قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کند صحیح نیست ولى آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است.

پنجم: عمل کردن به قسم براى او ممکن باشد و اگر موقعى که قسم مى‏خورد ممکن باشد و بعد تا آخر وقتى که براى قسم معیّن کرده عاجز شود یا برایش مشقّت داشته باشد، قسم او از وقتى که عاجز شده به هم مى‏خورد.

مسأله 2755 ـ قسم خوردن فرزند بدون اجازه پدر و مادر اگر موجب اذیّت و آزار آنها شود صحیح نیست. و همچنین اگر زن بدون اجازه شوهر قسمى بخورد که عمل کردن به آن قسم، مزاحم حقّ شوهر باشد.

مسأله 2756 ـ اگر انسان از روى فراموشى یا ناچارى به قسم عمل نکند، کفّاره بر او واجب نیست و همچنین است اگر مجبورش کنند که به قسم عمل ننماید. و قسمى که آدم وسواسى مى‏خورد، مثل این که مى‏گوید واللّه‏ الان مشغول نماز مى‏شوم و بواسطه وسواس مشغول نمى‏شود، اگر وسواس او طورى باشد که بى اختیار به قسم عمل نکند کفّاره ندارد.

مسأله 2757 ـ کسى که قسم مى‏خورد، اگر حرف او راست باشد قسم خوردن او مکروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان بزرگ مى‏باشد، ولى اگر براى این که خودش یا مسلمان دیگرى را از شرّ ظالمى نجات دهد، قسم دروغ بخورد اشکال ندارد بلکه گاهى واجب مى‏شود و این جور قسم خوردن غیر از قسمى است که در مسائل پیش گفته شد.