احکام نذر و عهد 

 

مسأله 2723 ـ نذر آن است که انسان ملتزم شود که کار خیرى را براى خدا بجا آورد، یا کارى را که نکردن آن بهتر است براى خدا ترک نماید.

مسأله 2724 ـ در نذر باید صیغه خوانده شود و لازم نیست آن را به عربى‏بخوانند؛ پس اگر بگوید چنانچه مریض من خوب شود، براى خدا بر من است که ده تومان به فقیر بدهم، نذر او صحیح است.

مسأله 2725 ـ نذر کننده باید مکلّف و عاقل باشد و به اختیار و قصد خود نذر کند، بنابراین نذر کردن کسى که او را مجبور کرده‏اند، یا بواسطه عصبانى شدن، بى اختیار نذر کرده صحیح نیست.

مسأله 2726 ـ شخص مفلس یعنى کسى که ورشکست شده و آدم سفیهى که مال خود را در کارهاى بیهوده مصرف مى‏کند، چنانچه با حال سفاهت بالغ شده باشد یا حاکم شرع او را از تصرّف در اموالش جلوگیرى کرده باشد نذرهاى مربوط به مالش صحیح نیست.

مسأله 2727 ـ نذر زن اگر مزاحم حقوق شوهر باشد بدون اجازه شوهر باطل است.

مسأله 2728 ـ اگر زن با اجازه شوهر نذر کند شوهرش نمى‏تواند نذر او را به هم بزند، یا او را از عمل کردن به نذر جلوگیرى نماید.

مسأله 2729 ـ هرگاه فرزند نذرى کند اگرچه بدون اجازه پدر هم باشد باید به آن نذر عمل کند. امّا اگر عمل به آن، موجب اذیت و آزار پدر یا مادر باشد نذر باطل مى‏شود.

مسأله 2730 ـ انسان کارى را مى‏تواند نذر کند که انجام آن برایش ممکن باشد، بنابراین کسى که نمى‏تواند پیاده کربلا برود، اگر نذر کند که پیاده برود، نذر او صحیح نیست.

مسأله 2731 ـ اگر نذر کند که کار حرام یا مکروهى را انجام دهد، یا کار واجب یا مستحبّى را ترک کند، نذر او صحیح نیست.

مسأله 2732 ـ اگر نذر کند که کار مباحى را انجام دهد یا ترک نماید، چنانچه بجا آوردن آن و ترکش از هر جهت مساوى باشد، نذر او صحیح نیست و اگر انجام آن از جهتى بهتر باشد و انسان به قصد همان جهت نذر کند، مثلاً نذر کند غذایى را بخورد که براى عبادت قوّت بگیرد نذر او صحیح است. و نیز اگر ترک آن از جهتى بهتر باشد و انسان براى همان جهت نذر کند که آن را ترک نماید مثلاً براى این که سیگار مضر است نذر کند که آن را استعمال نکند، نذر او صحیح مى‏باشد.

مسأله 2733 ـ اگر نذر کند نماز واجب خود را در جایى بخواند که به خودى خود ثواب نماز در آنجا زیاد نیست مثلاً نذر کند نماز را در اتاق بخواند، چنانچه نماز خواندن در آنجا از جهتى بهتر باشد مثلاً بواسطه این که خلوت است انسان حضور قلب پیدا مى‏کند، نذر صحیح است.

مسأله 2734 ـ اگر نذر کند عملى را انجام دهد، باید همان طور که نذر کرده بجا آورد پس اگر نذر کند که روز اوّل ماه صدقه بدهد، یا روزه بگیرد، یا نماز اوّل ماه بخواند چنانچه قبل از آن روز یا بعد از آن بجا آورد کفایت نمى‏کند. و نیز اگر نذر کند که وقتى مریض او خوب شد صدقه بدهد، چنانچه پیش از آن که خوب شود صدقه را بدهد کافى نیست.

مسأله 2735 ـ اگر نذر کند روزه بگیرد ولى وقت و مقدار آن را معیّن نکند چنانچه یک روز روزه بگیرد کافى است. و اگر نذر کند نماز بخواند و مقدار و خصوصیات آن را معیّن نکند، اگر یک نماز دو رکعتى بخواند کفایت مى‏کند و اگر نذر کند صدقه بدهد و جنس و مقدار آن را معیّن نکند، اگر چیزى بدهد که بگویند صدقه داده، به نذر عمل کرده است و اگر نذر کند کارى براى خدا بجا آورد، در صورتى که یک نماز بخواند یا یک روز روزه بگیرد، یا چیزى صدقه بدهد، نذر خود را انجام داده است.

مسأله 2736 ـ اگر نذر کند روز معیّنى را روزه بگیرد، باید همان روز را روزه بگیرد و چنانچه در آن روز مسافرت کند قضاى آن روز بر او واجب است.

مسأله 2737 ـ اگر انسان از روى اختیار به نذر خود عمل نکند باید کفّاره بدهد یعنى یک بنده آزاد کند یا به شصت فقیر طعام دهد یا دو ماه پى در پى روزه بگیرد.

مسأله 2738 ـ اگر نذر کند که تا وقت معیّنى عملى را ترک کند، بعد از گذشتن آن وقت مى‏تواند آن عمل را بجا آورد و اگر پیش از گذشتن وقت از روى فراموشى یا ناچارى انجام دهد، چیزى بر او واجب نیست ولى باز هم لازم است که تا آن وقت آن عمل را بجا نیاورد و چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد، باید به مقدارى که در مسأله پیش گفته شد کفّاره بدهد.

مسأله 2739 ـ کسى که نذر کرده عملى را ترک کند و وقتى براى آن معیّن نکرده است اگر از روى فراموشى، یا ناچارى، یا ندانستن، آن عمل را انجام دهد کفّاره بر او واجب نیست. ولى چنانچه از روى اختیار آن را انجام داد براى دفعه اوّل باید کفّاره بدهد و دفعات بعد از آن کفّاره ندارد، مگر اینکه نذر کرده باشد عملى را مستمرّا انجام ندهد.

مسأله 2740 ـ اگر نذر کند که در هر هفته روز معیّنى مثلاً روز جمعه را روزه بگیرد چنانچه یکى از جمعه‏ها عید فطر یا قربان باشد یا در روز جمعه عذر دیگرى مانند حیض براى او پیدا شود، باید آن روز را روزه نگیرد و احتیاطا قضاى آن را بجا آورد.

مسأله 2741 ـ اگر نذر کند که مقدار معیّنى صدقه بدهد چنانچه پیش از دادن صدقه بمیرد، لازم نیست آن مقدار را از مال او صدقه بدهند.

مسأله 2742 ـ اگر نذر کند که به فقیر معیّنى صدقه بدهد، نمى‏تواند آن را به فقیر دیگر بدهد، ولى اگر آن فقیر بمیرد، لازم نیست به ورثه او بدهد.

مسأله 2743 ـ اگر نذر کند که به زیارت یکى از امامان: مثلاً به زیارت حضرت اباعبداللّه‏7 مشرّف شود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافى‏نیست و اگر بواسطه عذرى نتواند به زیارت آن امام7 برود چیزى بر او واجب نیست.

مسأله 2744 ـ کسى که نذر کرده زیارت برود و غسل زیارت و نماز آن را نذر نکرده، لازم نیست آنها را بجا آورد.

مسأله 2745 ـ اگر براى حرم یکى از امامان: یا امامزادگان چیزى نذر کند باید آن را به مصارف حرم برساند از قبیل فرش و پرده و روشنایى و اگر براى امام7 یا امامزاده نذر کند مى‏تواند به خدّامى که مشغول خدمت هستند بدهد، چنانچه مى‏تواند به مصارف حرم یا سایر کارهاى خیر به قصد بازگشت ثواب آن به منذور له برساند.

مسأله 2746 ـ اگر براى خود امام7 چیزى نذر کند، چنانچه مصرف معیّنى را قصد کرده باید به همان مصرف برساند و اگر مصرف معیّنى را قصد نکرده باید به فقرا و زوّار بدهد، یا مسجد و مانند آن بسازد و ثواب آن را هدیه آن امام نماید و همچنین است اگر چیزى را براى امامزاده‏اى نذر کند.

مسأله 2747 ـ گوسفندى را که براى صدقه، یا براى یکى از امامان علیهم‏السلامنذر کرده‏اند پشم آن و مقدارى که چاق مى‏شود جزء نذر است و اگر پیش از آن که به مصرف نذر برسد شیر بدهد، باید به مصرف نذر برسانند. امّا اگر بچّه بیاورد، آن بچّه مال کسى است که نذر کرده، مگر اینکه نذرش شامل آن نیز باشد.

مسأله 2748 ـ هرگاه نذر کند که اگر مریض او خوب شود، یا مسافر او بیاید عملى را انجام دهد، چنانچه معلوم شود که پیش از نذر کردن، مریض خوب شده، یا مسافر آمده است، عمل کردن به نذر لازم نیست.

مسأله 2749 ـ اگر پدر یا مادر نذر کند که دختر خود را به سیّد شوهر دهد بعد از آن که دختر به تکلیف رسید اختیار با خود اوست و نذر آنها اعتبار ندارد.

مسأله 2750 ـ هرگاه با خدا عهد کند که اگر به حاجت شرعى خود برسد کار خیرى را انجام دهد، بعد از آن که حاجتش برآورده شد باید آن کار را انجام دهد و نیز اگر بدون آن که حاجتى داشته باشد، عهد کند که عمل خیرى را انجام دهد، آن عمل بر او واجب مى‏شود.

مسأله 2751 ـ در عهد هم مثل نذر باید صیغه خوانده شود و نیز کارى را که عهد مى‏کند انجام دهد، باید نکردنش بهتر از انجام آن نباشد.

مسأله 2752 ـ اگر به عهد خود عمل نکند، باید کفّاره بدهد یعنى شصت فقیر را سیر کند، یا دو ماه روزه بگیرد یا یک بنده آزاد کند.