(199)م
- محلّ احرام بستن براى عمره تمتّع که آن را میقات مىنامند مختلف مىشود
به اختلاف راههایى که حجّاج از آنها به طرف مکّه مىروند، و آن، پنج محل
است:
اوّل مسجد شجره است که آن را «ذو الحلیفه» مىنامند و آن میقات کسانى است که از مدینه منوّره به مکّه مىروند.
و در اینجا چند مسأله است:
(200)م - جایز است در صورت ضرورت، احرام را از مسجد شجره تأخیر بیندازد تا میقات اهل شام.
(201)م
- میقات منطقه ذوالحلیفه است و احرام بستن در آن منطقه و در خارج مسجد
شجره جایز مىباشد، هرچند محرم شدن در مسجد شجره افضل مىباشد.
(202)م
- شخص جنب و حائض مخیّر هستند که در حال عبور از مسجد محرم شوند، بدون
اینکه در مسجد توقّف کنند و یا در بیرون مسجد محرم شوند.
(203)م
- اگر جنب بواسطه زیادى جمعیت نتواند در حال عبور از مسجد احرام ببندد، و
آب براى غسل نباشد، و نتواند صبر کند تا آب پیدا شود، باید در خارج مسجد
محرم شود.
(204)م 5 - حائض لازم نیست تا وقت پاک شدن صبر کند و مىتواند در خارج مسجد محرم شود.
دوم وادى عقیق است
که اوایل آن را «مسلخ» و اواسط آن را «غمره» و اواخر آن را «ذات عرق»
مىگویند که محل احرام عامّه است، و آن میقات کسانى است که از راه عراق و
نجد به مکّه مىروند.
سوم قرن المنازل است و آن میقات کسانى است که از راه طائف به حج مىروند.
چهارم یلملم است که اسم کوهى است، و آن میقات کسانى است که از راه یمن مىروند.
پنجم جُحفه است و آن میقات کسانى است که از راه شام مىروند و همینطور کسانى که از مسجد شجره گذشته و محرم نشدهاند هرچند بدون عذر.
(205)م
- اگر بیّنه شرعیّه قائم شد؛ یعنى دو شاهد عادل شهادت دادند که فلان مکان
میقات است، تفتیش و تحصیل علم لازم نیست، و اگر علم و بیّنه ممکن نشود
مىتواند اکتفا کند به ظنّ حاصل از پرسیدن از کسانى که اهل اطّلاع به آن
مکانها مىباشند و یا اکتفا کند به یک شاهد مورد اعتماد.
(206)م - هرگاه از راهى برود که به هیچ یک از میقاتها عبورش نیفتند، باید از محاذات میقات احرام ببندد.
(207)م
- اگر عبور او طورى است که محاذات با دو میقات پیدا مىکند احتیاط واجب آن
است که از جایى که اوّل، محاذات پیدا مىکند احرام ببندد، و در محاذات
میقات بعد، تجدید نیّت احرام کند.
(208)م
- کسانى که از محاذات غیر مسجد شجره عبور مىکنند، اگر فاصله آنها با
میقات زیاد است باید با نذر محرم شوند و اگر فاصله کم باشد بنابر احتیاط
واجب نذر کنند و محرم شوند و یا اینکه به یکى از مواقیت بروند.
(209)م
- شخص مستطیع اگر احرام را از میقات تأخیر بیندازد از روى علم و عمد و
ممکن نشود برگردد به میقات، به واسطه عذرى و میقات دیگرى در پیش نداشته
باشد، حج او باطل است، و باید سال دیگر حج بجا آورد.
(210)م
- شخصى که مىخواهد از محاذى میقات محرم شود اگر محاذات را نداند باید از
اهل اطّلاع مورد وثوق بپرسد، و قول مجتهد که اهل اطّلاع به آن مکانها نیست
اعتبار ندارد، و اگر نتواند محاذات را بفهمد قبل از رسیدن به محلّى که
احتمال مىدهد از محاذات گذشته است به نذر محرم شود، بلکه اگر از محلّ
معیّنى پیش از رسیدن به محاذات، به نذر محرم شود احوط است.
(211)م
- کسانى که با هواپیما به حج مىروند و مىخواهند بعد از حج به مدینه
مشرّف شوند احتیاط آن است که بدون احرام بروند «جدّه» و از اهل اطّلاع مورد
اعتماد تحقیق کنند، اگر جدّه یا «حدّه» معلوم شد محاذى با یکى از میقاتها
است از آنجا محرم شوند و الّا بروند به میقات دیگر، مثل جحفه و از آنجا
محرم شوند و اگر نتوانستند به جحفه یا به میقات دیگر بروند با نذر از جدّه
محرم شوند، و بهتر آن است که در «حدّه» تجدید احرام کنند اگرچه لازم نیست.
(212)م
- مراد از محاذات آن است که کسى که مىرود به طرف مکّه، بجایى برسد که
میقات به طرف راست یا چپ او واقع شود به خطّ راست به طورى که اگر از آنجا
بگذرد، میقات متمایل به پشت او شود.
(213)م
- محاذات ثابت مىشود به علم و به دو شاهد عادل، و اگر اینها ممکن نشود یک
شاهد مورد اعتماد هم کافى است و همینطور اگر اطمینان حاصل شد از قول کسانى
که مطّلع به آن مکانها هستند ظاهراً کافى است، بلکه از قول کسانى که اهل
خبره هستند و از روى قواعد علمیه محاذات را تعیین مىکنند اگر اطمینان حاصل
شد ظاهراً کافى است.
(214)م
- کسى که بواسطه فراموشى یا ندانستن مسأله و عذر دیگر بدون احرام از میقات
عبور کرد، پس اگر امکان داشت برگشتن به میقات و به اعمال عمره مىتوانست
با برگشتن برسد واجب است برگردد و از میقات احرام ببندد، چه داخل حرم شده
باشد یا نه و اگر ممکن نیست به نحوى که گفته شد، پس اگر داخل حرم نشده هر
مقدارى مىتواند به طرف میقات برگردد و آنجا محرم شود، و اگر داخل حرم شده
واجب است اگر مىتواند و به اعمال عمره مىرسد از حرم خارج شود و هر مقدارى
که مىتواند بطرف میقات رود و محرم گردد، و اگر نمىتواند به نحوى که گفته
شد هر قدر مىتواند به طرف خارج حرم برگردد و آنجا محرم شود.
(215)م
- زن حائض اگر مسأله نمىدانست و عقیده داشت که نباید در میقات محرم شود و
احرام نبست، حکمش همان است که در مسأله قبل گفته شد.
(216)م
- جایز نیست احرام بستن پیش از رسیدن به میقات، و اگر احرام ببندد صحیح
نیست ولى اگر نذر کند که از محلّى که پیش از میقات است احرام ببندد جایز
است، و باید از همانجا محرم شود. مثلاً اگر نذر کرد که از «قم» محرم شود،
واجب است عمل کند، و بهتر آن است که به میقات یا محاذات میقات که رسید
احرام را تجدید کند.
(217)م
- جایز نیست احرام را از میقات تأخیر بیندازد اختیاراً، بلکه احتیاط واجب
آن است که از محاذات میقات بدون احرام عبور نکند، اگرچه میقات دیگرى بعد از
آن باشد.
(218)م
- اگر از میقات بدون احرام عبور کرد واجب است در صورت امکان برگردد و از
آن میقات محرم شود، بلکه اگر میقات دیگرى بعد از آن میقات باشد باید به
احتیاط واجب برگردد به میقاتى که از آن گذشته، و محرم شود.
مسائل متفرّقه میقات
(219)م
- افضل آن است که از خود مسجد شجره احرام بسته شود نه اطراف آن و بهتر آن
است که در محلّ اصلىمسجد محرم شود اگرچه احرام بستن از کلّ منطقه
ذوالحلیفه جایز مىباشد.
(220)م
- اگر زن در میقات حائض باشد و یقین کند که نمىتواند عمره تمتّع را در
وقت خود انجام دهد باید نیّت حج افراد کند و براى حج افراد محرم شود ولى
اگر بعد از آن کشف خلاف شد در صورتى که براى حَجّةالاسلام محرم شده، احرام
او باطل است و باید براى عمره تمتّع مجدّداً محرم شود.
(221)م
- کسانى که با هواپیما به جدّه مىروند نمىتوانند از جدّه یا حدیبیه محرم
شوند بلکه باید به یکى از مواقیت مثل جحفه بروند و از آنجا محرم شوند و
اگر از مدینه بروند باید از مسجد شجره محرم شوند و در این حکم فرقى بین این
که قصد عمره تمتّع یا مفرده داشته باشند نیست و حدیبیه میقات عمره مفرده
است براى کسانى که در مکّه هستند.
(222)م
- کسانى که میقات براى آنها مشخّص نیست نمىتوانند به گفته راهنما (بلد)
یا حملهدار که مىگوید فلان محل میقات است محرم شوند مگر از گفته او
اطمینان پیدا کنند و یا اینکه حملهدار مورد اعتماد باشد، و الّا باید به
عرف محل مراجعه نمایند.
(223)م - در صورتى که ثابت نیست که «رابغ» محاذى جحفه است احرام از آن جایز نیست.
(224)م
- کسى که در غیر ماههاى حج به مکّه رفته و عمره مفرده بجا آورده، و در
مکّه مانده تا ماههاى حج، براى احرام عمره تمتّع باید به یکى از مواقیت
پنجگانه معروفه برود و نمىتواند از تنعیم محرم شود.
(225)م
- کسانى که براى عمره مفرده به مکّه مشرف مىشوند و باید به یکى از مواقیت
معروفه بروند، نمىتوانند بدون احرام از میقات تجاوز کنند و در صورت
تجاوز، واجب است به میقات برگردند و از آنجا محرم شوند، و اگر کسى نتوانست
برگردد هر جا که هست مُحرم شود.
(226)م
- اگر شخص در مکّه باشد و بخواهد عمره تمتّع بجا آورد و به عللى از رفتن
به میقات عمره تمتّع معذور باشد لازم است به خارج حرم برود و هر قدر
مىتواند به طرف میقات رود و از آنجا محرم شود.
(227)م
- میقات براى شاغلین در جدّه از ایرانیان و غیر آنها در عمره تمتّع و عمره
مفرده همان مواقیت معروفه است، و نمىتوانند از جدّه یا ادنى الحل مُحرم
شوند، و اگر از روى جهل به مسأله در جاى دیگر محرم شوند، احرام آنها صحیح
نیست و محرّمات احرام بر آنها حرام نمىشود چنانچه در صوت علم و عمد هم
حُکم همین است هر چند در صورت جهل، اگر بعد از اعمال، مسأله را فهمیدهاند
عمل آنان صحیح است.
(228)م
- خدمه کاروانها که مىخواهند به مکّه بروند و بعد از آن باید از مکّه
خارج شوند بنابر احتیاط نباید عمره تمتّع انجام دهند، بلکه براى دخول مکّه
باید به یکى از مواقیت معروفه بروند و از آنجا براى عمره مفرده مُحرم شوند.
و اَدنَى الحِل، میقات این اشخاص نیست، و پس از انجام اعمال عمره مفرده
مىتوانند از مکّه خارج شوند، و در صورت خارج شدن از مکّه براى ورود به
مکّه در مرتبه دوم و سوم و بعد از آن، احرام واجب نیست، چه به مدینه رفته
باشند و چه به غیر مدینه، ولى مستحب است براى مرتبه دوم و غیر آن محرم شوند
براى عمره مفرده دیگرى و فاصله بین دو عمره مفرده شرط نمىباشد، و در هر
صورت این اشخاص آخرین مرتبهاى که به مکّه مىروند باید به یکى از مواقیت
معروفه، مثل مسجد شجره یا جُحفه، بروند و از آنجا براى عمره تمتّع محرم
شوند.
(229)س - کسانى که به علّت عادت ماهانه نمىتوانند داخل مسجد شجره مُحرم شوند وظیفهشان چیست؟
ج - میقات منطقه ذوالحلیفه مىباشد و مىتوانند در خارج مسجد محرم شوند.
(230)س
- جماعتى از راه طائف عازم مکّه بودند، قبل از رسیدن به قَرن المَنازل
آنان را از راه وادى عقیق فرستادند و از راه قرن المنازل منع کردند و لذا
در وادى عقیق مُحرم شدند، آیا احرام آنان چه صورت دارد؟
ج - صحیح است.
(231)س
- کسانى که امکان رفتن به میقات را ندارند و باید از محاذات میقات عبور
کنند و در صورت امکان باید محاذات میقات محرم شوند اگر تشخیص محاذات میقات
براى آنها مشکل است آیا مىتوانند با نذر در محلى که قطعاً قبل از محاذى
میقات است محرم شوند؟
ج - احرام بستن قبل از میقات و محاذات آن با نذر صحیح است.
(232)س
- زن حائضى که از مدینه عازم مکّه بود گمان مىکرد که در حال عبور در مسجد
شجره مىتواند محرم شود و وظیفهاش را انجام دهد، ولى وقتى که به محوّطه
حیاط مسجد رسید، دید به جهت ازدحام نمىتواند با عبور محرم شود، لذا از
شوهرش که حاضر بود اجازه نذر گرفت و چند قدمى از مسجد فاصله گرفت و با نذر
محرم شد آیا کفایت مىکند یا خیر؟
ج - اگر احراز کند که قبل از میقات، با نذر محرم شده است مانع ندارد.
(233)س
- زن در حال حیض به خیال این که مىتواند در حال عبور، در مسجد شجره احرام
ببندد وارد مسجد شد و بلافاصله احرام بست و تلبیه را هم گفت و چند قدمى هم
به طرف درى که مىخواست خارج شود رفت، ولى چون دید نمىشود عبور کرد برگشت
و از همان درى که وارد شده بود خارج شد، آیا احرامش صحیح است؟
ج - صحیح است، ولى لازم نبود که وارد مسجد شود و در بیرون مسجد نیز مىتوانست محرم شود.
(234)س
- یک نفر از حجّاج به کلّى شنوایى خود را از دست داده و زبان او هم لکنت
دارد که قادر بر تکلّم صحیح نیست، مسئولین و سایر حجّاج همراه، به این
موضوع توجّه نداشتهاند و این آقا بدون نیّت و تلبیه وارد مکّه شده است،
تکلیف او و همراهانش چیست؟
ج
- باید به میقات برگردد و با نیّت و تلبیه مُحرم شود هر چند با بردن همراه
باشد، و اگر نمىتواند به میقات برود باید در خارج حرم هرقدر که مىتواند
بطرف میقات برود و از آنجا مُحرم شود، و اگر نمىتواند تلبیه را صحیح بگوید
ولو با تلقین، احوط آن است که به هر نحو مىتواند بگوید و ترجمهاش را نیز
بگوید و احتیاطاً نائب نیز بگیرد.
(235)س
- نظر به اینکه مسجد جحفه و مسجد تنعیم اخیراً تخریب و بازسازى شده و وسعت
یافته است آیا حجّاج یا معتمرین باید حتماً در حدود مسجد قبلى محرم شوند و
یا محرم شدن در تمام مسجد فعلى معتبر است؟
ج
- میقات در جحفه خصوص مسجد نیست و از هر جاى جحفه مىتوانند محرم شوند و
همچنین مسجد تنعیم خصوصیت ندارد و احرام از ادنى الحِل صحیح است، هر چند در
مسجد نباشد. بنابراین در صورت توسعه مسجد با صدق جحفه در اوّل، و ادنى
الحل در دوم، احرام اشکال ندارد.
(236)س
- کسى که وسایلش در جُحفه مانده است، آیا مىتواند براى آوردن وسایل خود،
از احرام خارج گردد در حالى که براى عمره تمتّع مُحرم شده، و وارد حرم
گردیده است؟
ج
- مىتواند قبل از خروج از احرام عمره، برود و وسایل خود را بیاورد، و اگر
اعمال عمره تمتّع را انجام دهد و مُحِل شده است، نمىتواند از مکّه خارج
شود مگر در حال ضرورت، مُحرماً به احرام حج على الاحوط. ولى اگر احرام بستن
براى حج، براى او موجب عسر و حرج است مىتواند بدون احرام از مکّه خارج
شود.
(237)س - کسى که از جدّه مُحرم شده و اعمال عمره تمتّع را انجام داده است تکلیف او چیست؟
ج
- اگر از رفتن به میقات معذور نبوده و وقت براى انجام عمره تمتّع هست باید
به میقات برود و مُحرم شود و عمره تمتّع را اعاده کند، و اگر رفتن به
میقات ممکن نیست به خارج حرم برود و به مقدار ممکن به طرف میقات برود و از
آنجا محرم شود.
(238)س
- آیا جایز است کسى که به احرام عمره تمتّع در یکى از میقاتها مُحرم شده
است به طرف خلاف مکّه برود و بعد از چند روز بیاید مکّه، مثلاً از مسجد
شجره به مدینه و بعد از همان راه یا راه دیگر به مکّه برود؟
ج - مانعى ندارد.
(239)س - بعد از اتمام حج تمتّع اگر شخص از مکّه خارج شود و بخواهد مراجعت کند آیا لازم است مُحرم شود یا خیر؟
ج - در صورتى که در ماه ذىحجّه مراجعت کند لازم نیست مُحرم شود و مىتواند بدون احرام وارد مکّه شود.
(240)س - کسى که عمره مفرده انجام داده است، آیا مىتواند در همان ماه قمرى که عمره مفرده بجا آورده، بدون احرام از میقات تجاوز کند؟
ج - اشکال ندارد هرچند مستحب است که براى عمره مفرده دیگرى محرم شود.
(241)س - کسى که در جدّه و یا مدینه حالت روانى پیدا مىکند، آیا لازم است مُحرماً وارد مکّه شود، یا بدون احرام نیز جایز است؟
ج - مجنون، تکلیف ندارد و احرام بر او واجب نیست، و اگر بدون احرام وارد مکّه شود اشکالى ندارد.
(242)س
- زن حائضى که نمىتوانست صبر کند تا پاک شود، نزدیک مسجد شجره مُحرم شد و
بنا داشت مُحاذى جُحفه احرام را تجدید کند، در ماشین خوابش برد و وارد
مکّه شد، آیا احرام او درست است؟
ج - احرام بستن در منطقه ذوالحلیفه و محوطه مسجد شجره صحیح است و احتیاجى به تجدید احرام در محاذى جحفه نمىباشد.
(243)س
- اگر بعد از خروج از میقات در بین راه متوجّه شود که تلبیه را نگفته، یا
نیّت نکرده و یا به جهت دیگر احرامش درست نیست، و چنانچه بخواهد از همانجا
به میقات برگردد میسّر نیست ولى اگر بیاید مکّه امکان دارد برگردد، آیا
مىتواند بیاید مکّه و به میقات برگردد، یا باید از همانجا مُحرم شود؟
ج
- اگر مىتواند به میقات برگردد ولو از مکّه، نمىتواند براى عمل واجب از
غیر میقات مُحرم شود، ولى براى دخول مکّه از اَدنَى الحِل به نیّت عمره
مفرده مُحرم شود و بعد از اعمال آن، به یکى از مواقیت معروف برود و براى
عمره تمتّع احرام ببندد.
(244)س
- زن بدون اذن شوهرش نذر مىکند و با نذر مُحرم مىشود، آیا احرامش درست
است، و چنانچه با همان احرام اعمالش را بجا آورده باشد چگونه است؟
ج - اذن شوهر در نذرى که منافاتى با حق او ندارد شرط نمىباشد، لذا احرام آن زن صحیح است.
(245)س - آیا نذر احرام قبل از میقات براى نایب هم جایز است یا نه؟
ج - اشکال ندارد.
(246)س - هرگاه حائض یا جنب عصیاناً وارد مسجد شجره شود و مانند دیگران توقّف نماید و مُحرم شود، آیا احرام او صحیح است یا نه؟
ج - احرام صحیح است.
(247)س - کسانى که در مکّه اقامت پذیرفتهاند - موقّتاً نه دائماً - آیا میقاتشان همان مواقیت خمسه معروفه است یا اَدنَى الحل؟
ج - اگر فریضه آنها تبدیل نشده، باید از مواقیت معروفه مُحرم شوند، و اگر تبدیل شده میقات آنها مکّه است.
(248)س
- شخصى بدون احرام، عمداً یا جهلاً یا سهواً، وارد مکّه شده و بعداً از
جهت گرانى بیش از حدّ کرایه یا ممنوعیت از طرف دولت نتوانست به میقات
برگردد، وظیفهاش چیست؟
ج
- اگر ممکن نیست به میقات برود از اَدنَى الحِل باید مُحرم شود، ولى هرچه
مىتواند بطرف میقات برود، مگر اینکه ترک احرام از میقات بدون عذر باشد، که
در این صورت نمىتواند حج بجا آورد و اگر مستطیع است سال بعد باید حج
انجام دهد، و گرانى بیش از حد عذر نیست مگر موجب حَرَج باشد.