احکام نکاح
بواسطه
عقد ازدواج، زن به مرد حلال مىشود و آن بر دو قسم است: دائم و غیر دائم.
عقدِ دائم آن است که مدّت زناشویى در آن معیّن نشود و زنى را که به این قسم
عقد مىکنند «دائمه» گویند. و عقد غیر دائم آن است که مدّت زناشویى در آن
معیّن شود، مثلاً زن را به مدّت یک ساعت یا یک روز یا یکماه یا یکسال یا
بیشتر عقد نمایند، امّا مدت ازدواج نباید از مقدار عمر زن یا شوهر بیشتر
باشد، که در این صورت عقد دائم خواهد بود. و زنى را که به این قسم عقد کنند
«متعه» و «صیغه» مىنامند.
احکام عقد
مسأله
2452 - در زناشویى - چه دائم و چه غیر دائم - باید صیغه خوانده شود و تنها
راضى بودن زن و مرد کافى نیست و صیغه عقد را یا خود زن و مرد مىخوانند،
یا دیگرى را وکیل مىکنند که از طرف آنان بخواند.
مسأله 2453 - وکیل لازم نیست مرد باشد، زن هم مىتواند براى خواندن صیغه عقد از طرف دیگرى وکیل شود.
مسأله
2454 - زن و مرد تا یقین نکنند که وکیل آنها صیغه را خوانده است،
نمىتوانند به یکدیگر نگاه محرمانه نمایند و گمان به این که وکیل صیغه را
خوانده است کفایت نمىکند ولى اگر وکیل مورد اعتماد بگوید صیغه را
خواندهام کافى است.
مسأله
2455 - اگر زنى کسى را وکیل کند که مثلاً ده روز او را به عقد مردى درآورد
و ابتداى ده روز را معیّن نکند در صورتى که از گفته زن معلوم شود که به
وکیل اختیار کامل داده آن وکیل مىتواند هر وقت که بخواهد او را ده روز به
عقد آن مرد درآورد؛ و اگر معلوم باشد که زن، روز یا ساعت معیّنىرا قصد
کرده، باید صیغه را مطابق قصد او بخواند.
مسأله
2456 - یک نفر مىتواند براى خواندن صیغه عقد دائم یا غیر دائم از طرف زن و
مرد وکیل شود و نیز مرد مىتواند از طرف زن وکیل شود و او را براى خود به
طور دائم یا غیر دائم عقد کند، ولى احتیاط مستحب آن است که عقد را دو نفر
بخوانند.
دستور خواندن عقد دائم
مسأله
2457 - اگر صیغه عقد دائم را خود زن و مرد بخوانند و اوّل زن بگوید:
«زَوَّجتُکَ نَفسیِ عَلَى الصَّداقِ المَعلُوم» یعنى خود را زن تو نمودم به
مهرى که معیّن شده، پس از آن بدون فاصله مرد بگوید: «قَبِلتُ التَّزویج»
یعنى قبول کردم ازدواج را، عقد صحیح است و اگر دیگرى را وکیل کنند که از
طرف آنها صیغه عقد را بخواند چنانچه مثلاً اسم مرد «احمد» و اسم زن «فاطمه»
باشد و وکیل زن بگوید: «زَوَّجتُ مُوَکِّلَتِى فاطِمَةَ مُوَکِّلَکَ
اَحمَدَ عَلَى الصَّداقِ المَعلُوم»، پس بدون فاصله وکیل مرد بگوید:
«قَبِلتُ لِمُوَکِّلى اَحمَدَ عَلى الصّداق» صحیح مىباشد.
دستور خواندن عقد غیر دائم
مسأله 2458 - اگر خود زن و مرد بخواهند صیغه عقد غیر دائم را بخوانند، بعد از آن که مدّت و مهر را معیّن کردند، چنانچه زن بگوید:
«زَوَّجتُکَ
نَفسی فِی المُدَّةِ المَعلُومَةِ عَلَى المَهرِ المَعلُوم» بعد بدون
فاصله مرد بگوید: «قَبِلتُ»، صحیح است. و اگر دیگرى را وکیل کنند و اوّل
وکیل زن به وکیل مرد بگوید: «مَتَّعتُ مُوَکِّلَتِی مُوَکِّلَکَ فِی
المُدَّهِ المَعلُومَةِ عَلَى المَهرِ المَعلُوم» پس بدون فاصله وکیل مرد
بگوید: «قَبِلتُ لِمُوَکِّلی هکَذا» صحیح مىباشد.
شرایط عقد
مسأله 2459 - عقد ازدواج چند شرط دارد:
اوّل:
آن که به عربى صحیح خوانده شود به احتیاط واجب، و اگر خود مرد و زن
نتوانند صیغه را به عربى صحیح بخوانند، به هر لفظى که صیغه را بخوانند صحیح
است و لازم هم نیست که وکیل بگیرند، امّا باید لفظى بگویند که
معنى«زَوَّجتُ» و «قَبِلتُ» را بفهماند.
دوم:
مرد و زن یا وکیل آنها که صیغه را مىخوانند قصد انشاء داشته باشند یعنى
اگر خود مرد و زن صیغه را مىخوانند، زن به گفتن «زَوَّجتُکَ نَفسى» قصدش
این باشد که خود را زن او قرار دهد و مرد به گفتن «قَبِلتُ التَّزویج» زن
بودن او را براى خود قبول نماید و اگر وکیل مرد و زن صیغه را مىخوانند، به
گفتن «زَوَّجتُ و قَبِلتُ» قصدشان این باشد که مرد و زنى که آنان را وکیل
کردهاند، زن و شوهر نمایند.
سوم: کسى که صیغه را مىخواند عاقل باشد، چه براى خودش بخواند یا از طرف دیگرى وکیل شده باشد.
چهارم:
اگر وکیل زن و شوهر یا ولىّ آنها صیغه را مىخوانند، در عقد، زن و شوهر را
معیّن کنند مثلاً اسم آنها را ببرند یا به آنها اشاره نمایند. پس کسى که
چند دختر دارد، اگر به مردى بگوید «زَوَّجتُکَ إِحدى بَناتِى» (یعنى زن تو
نمودم یکى از دخترانم را) و او بگوید «قَبِلتُ» یعنى قبول کردم، چون در
موقع عقد، دختر را معیّن نکردهاند عقد باطل است.
پنجم: زن و مرد به ازدواج راضى باشند، ولى اگر زن ظاهراً به کراهت اذن دهد و معلوم باشد قلباً راضى است عقد صحیح است.
مسأله 2460 - اگر در عقد یک حرف غلط خوانده شود که معنى آن را عوض کند عقد باطل است.
مسأله 2461 - کسى که دستور زبان عربى را نمىداند، اگر قرائتش صحیح باشد یا اجمالاً بداند چه مىخواند و معنا را قصد کند کافى است.
مسأله 2462 - اگر زنى را براى مردى بدون اجازه آنان عقد کنند و بعداً زن و مرد بگویند به آن عقد راضى هستیم، عقد صحیح است.
مسأله
2463 - اگر زن و مرد یا یکى از آن دو را به ازدواج مجبور نمایند و بعد از
خواندن عقد راضى شوند و بگویند به آن عقد راضى هستیم، عقد صحیح است، امّا
اگر با تهدید باشد عقد صحیح نیست.
مسأله
2464 - پدر و جدّ پدرى مىتوانند براى فرزند نابالغ یا دیوانه خود که به
حال دیوانگى بالغ شده است همسر بگیرند. و بعد از آن که آن طفل بالغ شد یا
دیوانه عاقل گردید، اگر آن ازدواج مفسدهاى نداشته، نمىتواند آن را به هم
بزند بلکه اگر مفسده هم داشته باشد به احتیاط واجب نمىتواند آن را به هم
بزند و باید طلاق بدهد.
مسأله
2465 - دخترى که به حدّ بلوغ رسیده و رشیده است، یعنى مصلحت خود را تشخیص
مىدهد، اگر بخواهد شوهر کند، چنانچه باکره باشد، بنابر احتیاط از پدر یا
جدّ پدرى خود اجازه بگیرد ولى اجازه مادر و برادر لازم نیست.
مسأله
2466 - اگر پدر و جدّ پدرى غایب باشند، به طورى که نشود از آنان اذن گرفت و
دختر هم احتیاج به شوهر کردن داشته باشد لازم نیست از پدر و جدّ پدرى
اجازه بگیرد. و نیز اگر دختر باکره نباشد در صورتى که بکارتش بوسیله شوهر
کردن از بین رفته باشد، اجازه پدر و جدّ لازم نیست. ولى اگر بواسطه وطى به
شُبهه یا زنا از بین رفته باشد، احتیاط مستحب آن است که اجازه بگیرند.
مسأله 2467 - اگر پدر و جدّ پدرى مسلمان نباشند ولى دختر باکره و رشیده و مسلمان باشد اجازه آنها در ازدواج او لازم نیست.
مسأله
2468 - اگر پدر، یا جدّ پدرى براى پسر نابالغ خود زن بگیرد پسر بعد از
رسیدن به سنّ بلوغ باید خرج زن را در صورتى که از او تمکین داشته باشد
بدهد.
مسأله
2469 - اگر پدر یا جدّ پدرى براى پسر نابالغ خود، زن بگیرد، چنانچه پسر در
موقع عقد مالى داشته، مدیون مهر زن است و اگر در موقع عقد مالىنداشته،
پدر یا جدّ او باید مهر زن را بدهند.