رکوع
مسأله 1025 - در هر رکعت بعد از قرائت باید به اندازهاى خم شود که بتواند دست را به زانو بگذارد و این عمل را رکوع مىگویند.
مسأله 1026 - اگر به اندازه رکوع خم شود، ولى دستها را به زانو نگذارد اشکال ندارد.
مسأله 1027 - هرگاه رکوع را به طور غیر معمول به جا آورد، مثلاً به چپ یا راست خم شود، اگرچه دستهاى او به زانو برسد، صحیح نیست.
مسأله 1028 - خم شدن باید به قصد رکوع باشد، پس اگر به قصد کار دیگر مثلاً براى کشتن جانور خم شود نمىتواند آن را رکوع حساب کند بلکه باید بایستد دوباره براى رکوع خم شود و به واسطه این عمل، رکن زیاد نشده و نماز باطل نمىشود.
مسأله 1029 - کسى که دست یا زانوى او با دست و زانوى دیگران فرق دارد، مثلاً دستش خیلى بلند است که اگر کمى خم شود به زانو مىرسد یا زانوى او پایینتر از مردم دیگر است که باید خیلى خم شود تا دستش به زانو برسد، باید به اندازه معمول خم شود.
مسأله 1030 - کسى که نشسته رکوع مىکند، باید به قدرى خم شود که عرفاً بگویند رکوع کرده است و واجب نیست صورتش مقابل زانوها یا نزدیک جاى سجده برسد.
مسأله 1031 - انسان هر ذکرى در رکوع بگوید کافى است به شرط آن که در حال اختیار به قدر سه مرتبه «سُبحانَ اللَّهِ» یا یک مرتبه «سُبحانَ رَبِّیَ العَظیِمِ وَ بِحمدِهِ» کمتر نباشد ولى در حال اضطرار یک مرتبه «سُبحانَ اللَّهِ» کفایت مىکند.
مسأله 1032 - ذکر رکوع باید دنبال هم و به عربى صحیح گفته شود و مستحب است آن را سه یا پنج یا هفت مرتبه بلکه بیشتر بگویند.
مسأله 1033 - در رکوع باید به مقدار ذکر واجب، بدن آرام باشد و در ذکر مستحب هم اگر آن را به قصد ذکرى که براى رکوع دستور دادهاند بگوید بنابر احتیاط واجب، آرام بودن بدن لازم است مگر اینکه از ذکر، قصد مطلق ذکر را بنماید که در این صورت آرام بودن بدن واجب نیست.
مسأله 1034 - اگر موقعى که ذکر واجب رکوع را مىگوید، بى اختیار به قدرى حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج شود واجب است بعد از آرام گرفتن بدن، دوباره ذکر را بگوید، ولى اگر کمى حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج نشود، یا انگشتان را حرکت دهد اشکال ندارد.
مسأله 1035 - اگر پیش از آن که به مقدار رکوع خم شود و بدن آرام بگیرد عمداً ذکر رکوع را بگوید، باید بعد از رسیدن به رکوع و آرام گرفتن بدن دوباره ذکر را بگوید و اگر به همان ذکر اوّل اکتفاء کند نمازش باطل است.
مسأله 1036 - اگر پیش از تمام شدن ذکر واجب، عمداً سر از رکوع بردارد نمازش باطل است و اگر سهواً سر بردارد، چنانچه پیش از آن که از حال رکوع خارج شود، یادش بیاید که ذکر رکوع را تمام نکرده باید در حال آرامى بدن دوباره ذکر را بگوید و اگر بعد از آن که از حال رکوع خارج شد، یادش بیاید نماز او صحیح است.
مسأله 1037 - اگر نتواند به مقدار ذکر در رکوع بماند، در صورتى که بتواند پیش از آن که از حدّ رکوع بیرون رود ذکر را بگوید، باید در آن حال تمام کند ولو به گفتن یک بار «سُبحانَ اللَّهِ» و اگر نتواند در حال برخاستن ذکر را بگوید.
مسأله 1038 - اگر به واسطه مرض و مانند آن در رکوع آرام نگیرد نماز صحیح است ولى باید پیش از آن که از حال رکوع خارج شود، ذکر واجب یعنى«سبحان ربّى العظیم و بحمده» یا سه مرتبه «سبحان اللَّه» را بگوید.
مسأله 1039 - هرگاه نتواند به اندازه رکوع خم شود باید به چیزى تکیه دهد و رکوع کند و اگر موقعى هم که تکیه داده نتواند به طور معمول رکوع کند باید به هر اندازه مىتواند، خم شود و اگر هیچ نتواند خم شود باید موقع رکوع بنشیند و نشسته رکوع کند.
مسأله 1040 - کسى که مىتواند ایستاده نماز بخواند اگر در حال ایستاده یا نشسته نتواند رکوع کند باید ایستاده نماز بخواند و براى رکوع با سر اشاره کند و اگر نتواند اشاره کند، باید به نیّت رکوع چشمها را هم بگذارد و ذکر آن را بگوید و به نیّت برخاستن از رکوع، چشمها را باز کند و اگر از این هم عاجز است باید در قلب، نیّت رکوع کند و ذکر آن را بگوید.
مسأله 1041 - کسى که نمىتواند ایستاده یا نشسته رکوع کند و براى رکوع فقط مىتواند در حالى که نشسته است کمى خم شود یا در حالى که ایستاده است با سر اشاره کند، باید ایستاده نماز بخواند و براى رکوع با سر اشاره نماید و احتیاط مستحب آن است که نماز دیگرى هم بخواند و موقع رکوع آن بنشیند و هر قدر مىتواند براى رکوع خم شود.
مسأله 1042 - اگر بعد از رسیدن به حدّ رکوع و آرام گرفتن بدن سر بردارد و دو مرتبه به قصد رکوع به اندازه رکوع خم شود، نمازش باطل است و نیز اگر بعد از آن که به اندازه رکوع خم شد و بدنش آرام گرفت، به قصد رکوع به قدرى خم شود که از اندازه رکوع بگذرد و دوباره به رکوع برگردد، بنابر احتیاط واجب نمازش باطل است و بهتر آن است که نماز را تمام کند و از سر بخواند.
مسأله 1043 - بعد از تمام شدن ذکر رکوع، باید راست بایستد و بعد از آن که بدن آرام گرفت به سجده رود و اگر با علم و عمد پیش از ایستادن، یا پیش از آرام گرفتن بدن به سجده رود نمازش باطل است.
مسأله 1044 - اگر رکوع را فراموش کند و پیش از آن که پیشانى را براى سجده دوم روى زمین بگذارد یادش بیاید، باید بایستد بعد به رکوع رود و چنانچه به حالت خمیدگى به رکوع برگردد، نمازش باطل است.
مسأله 1045 - مستحب است پیش از رفتن به رکوع در حالى که راست ایستاده تکبیر بگوید و در رکوع زانوها را به عقب دهد و پشت را صاف نگهدارد و گردن را بکشد و مساوى پشت نگهدارد و بین دو قدم را نگاه کند و پیش از ذکر یا بعد از آن صلوات بفرستد و بعد از آن که از رکوع برخاست و راست ایستاد، در حال آرامى بدن بگوید «سَمِعَ اللَّهُ لِمَن حَمِدَهُ».
مسأله 1046 - مستحب است در رکوع زنها دست را از زانو بالاتر بگذارند و زانوها را به عقب ندهند.
مسأله 1047 - در واجبات و مستحبّات و مکروهات رکوع فرقى بین نماز واجب و مستحبّ نیست و بجا نیاوردن رکوع موجب بطلان نماز است، امّا بنابر اقوى زیادى رکوع از روى فراموشى در نافله موجب بطلان نیست.